بسم الله الرحمن الرحیم المقدمه فضل المدینه باب ما ورد من الآثار فی فضل المدینه ودعاء النبی صلی الله علیه وسلم (لها) باب الآثار فی اختصاص المدینه بفضل العلم والسنه والقرآن باب فضل علم اهل المدینه وترجیحه علی علم غیرهم واقتداء السلف بهم رساله مالک الی اللیث بن سعد فی هذا من مالک بن انس الی اللیث بن سعد. باب ما جاء عن السلف والعلماء فی الرجوع الی عمل اهل المدینه فی وجوب الرجوع الی عمل اهل المدینه وکونه حجه عندهم وان خالف الاکثر باب بیان الحجه باجماع اهل المدینه فیما هو وتحقیق مذهب مالک مذهب مالک باب ترجیح مذهب مالک والحجه فی وجوب تقلیده وتقدیمه علی غیره من الایمه الفصل الاول فی ترجیحه من طریق النقل الفصل الثانی فی ترجیحه من طریق الاعتبار والنظر باب فی نسب مالک بن انس الاصبحی رحمه الله تعالی ونفع به آمین باب فی انتماء مالک وآله الی تیم بن مره من قریش وذکر نسب امه باب فی ذکر آل مالک وبیته ونسبه باب فی مولد مالک رحمه الله تعالی والحمل به ومده حیاته ووقت وفاته باب فی صفته وخلقه باب فی ملبسه وطیبه وحلیته ومسکنه ومطعمه ومشربه باب فی عقله وسمته باب فی ابتداء طلبه وسیرته فی ذلک وصبره علیه وتحریه فیمن یاخذ عنه باب فی ابتداء ظهوره فی العلم وقعوده للفتوی والتعلیم وحاجه الناس الیه باب شهاده السلف الصالح واهل العلم له بالامامه فی العلم بقیه شهادتهم له بالصدق والثبات فی الاثر باب فی اجماع الناس علیه واقتداء الاکابر به وحاجتهم الیه. تحریه فی العلم والفتیا والحدیث وورعه فیه وانصافه بسم الله الرحمن الرحیم باب صفه مجلس مالک للعلم باب فی ذکر ما کان رزقه مالک فی العلم من نباهه القدر والهیبه والمجد. باب اتباعه السنن وکراهیته المحدثات وبعض ما روی عنه فی عقاید اهل السنه والکلام فی اهل باب فی ذکر عباده مالک وورعه وعزلته واجابه دعایه باب شده مالک فی اقامه حدود الله تعالی باب فی حکمه ووصایاه وآدابه باب ذکر الموطا وتالیف مالک ایاه ذکر ما قیل فی الموطا من الشعر من ذلک قول سعدون الورجینی: باب فی اعتناء الناس بکتاب الموطا باب فی ذکر من روی الموطا من الجله والایمه المشاهیر الثقات عن مالک رحمه الله تعالی باب ذکر تالیفه غیر الموطا فی اخبار مالک مع الملوک ووعظه ایاهم وحسن مقامه قال القاضی رضی الله تعالی عنه. باب من اخبار مالک مع العلماء رحمه الله تعالی مع العلماء ومناظرته معهم باب ذکر محنته رضی الله تعالی عنه باب فی صدق فراسته ورکنه رحمه الله تعالی رحمه الله تعالی باب فی نوادر وملح من اخبار مالک باب ذکر وفاه مالک رحمه الله واحتضاره ومرایی دلت علی فضله عند الله تعالی باب فی رویا اهل العلم الداله علی علمه وامامته باب فی ترکه مالک بن انس رحمه الله باب ما قیل فی مالک من الشعر فی حیاته وبعد وفاته اصحاب مالک باب مشاهیر الرواه عن مالک ممن مات قبله من شیوخه واقرانه ممن مات قبله بمده وتقارب موته باب من روی عن مالک من شیوخه واقرانه طبقه اخری طبقه اخری طبقه اخری من اهل العراق والمشرق عبد الله بن المبارک توفی بعده بسنتین. من اهل الحجاز والیمن ابو قره موسی بن طارق القاضی، ومن اهل مصر عبد الرحیم بن خالد توفی قبله من اهل القیروان من اهل الاندلس من اهل الشام باب الالف حرف الخاء حرف الدال حرف الذال حرف الراء حرف الزای حرف الطاء حرف الضاد حرف الصاد حرف الکاف حرف اللام حرف المیم حرف النون حرف العین حرف الغین حرف الفاء حرف القاف حرف السین حرف الشین حرف الهاء حرف الواو حرف الیاء حرف الکنی بسم الله الرحمن الرحیم الله الرحمن الرحیم ابتداء الطبقات الطبقه الاولی من اصحاب مالک ذکر مکانته من العلم والثناء علیه ذکر نوادره واخباره عبد العزیز بن ابی حازم عبد العزیز بن الدراوردی زکریا بن منظور بن ثعلبه محمد بن دینار عثمان بن عیسی بن کنانه عثمان بن الضحاک وبنوه سعید بن سلیمان المساحقی سلیمان بن بلال محمد بن مطرف یحیی بن کثیر بن درهم من اهل الیمن یحیی بن ثابت من اهل المشرق عبد الله بن المبارک ذکر مکانته من العلم والثناء علیه ابتداء طلبه وسبب زهده وجمل من فضایله وعلمه ذکر قطع من حکمه وشعره وملحه ذکر مذهبه فی الروایه والحدیث من اهل مصر عثمان بن عبد الحکم الجذامی من بنی نصر عبد الرحیم بن خالد بن یزید مولی الجمحیین سعد بن عبد الله بن سعد المعافری زید بن شعیب بن رکیب المعافری ثم الخامری عبد الحکم بن اعین بن اللیث القرشی مولاهم طلیب بن کامل اللخمی ابو السمح عبد الله بن السمح خالد بن حمید ابی ثعلبه یحیی بن ازهر ابو عبد الله مولی قریش موسی بن مسلمه بن ابی مریم مولی ابی الضبیع من اهل افریقیا عبد الله بن غانم القاضی ذکر ولایته القضاء وسیرته بقیه اخباره وکرمه وحلمه علی بن زیاد التونسی العبسی ذکر فضایله ومناقبه عبد الرحیم بن اشرس البهلول بن راشد ذکر فضایل البهلول وعبادته وورعه ذکر تسننه ومجانبته اهل الاهواء ذکر محنته ووفاته ابو محمد عبد الله بن فروخ الفارسی فقیه القیروان فی وقته الثناء علیه بالعلم والعقل والدین ذکر زهده وعبادته وورعه وقیامه بالحق ذکر رحلته وطلبه ذکر تسننه واتباعه وبقیه اخباره وفاته من اهل الاندلس سعید بن عبدوس الغازی بن قیس زیاد بن عبد الرحمان بلقب بشبطون ذکر فضایله وخبره سعید بن ابی هند ابی عثمان یحیی بن مضر القیسی وقیل الیحصبی الطبقه الوسطی من اهل المدینه عبد الله بن نافع محمد بن مسلمه ابو هشام مطرف بن عبد الله بن مطرف بن سلیمان ابن الماجشون: عبد الملک بن عبد العزیز ثناء العلماء علیه وتعظیمهم له وفضله ذکر مذهبه فیما اختلف الناس فیه واتباعه السنه بقیه اخباره ووفاته عبد الله بن نافع الاصغر الزبیری معن بن عیسی بن یحیی بن دینار اسماعیل بن ابی اویس اخوه ابو بکر عبد الحمید بن ابی اویس المعروف بالاعمش داود بن سعید بن ابی زنبر یحیی بن عبد الله الهدیری ویکنی ابا زکریاء سعید بن عمر بن الزبیر (بن عمر بن الزبیر) اخو الولید بن عمر ابراهیم بن هارون بن محمد بن الیاس بن ابی اللیثی زید بن داود ابو زید الانصاری عبد الجبار بن سعید بن سلیمان المساحقی حبیب اللیال حبیب بن ابی حبیب محمد بن الضحاک بن عثمان الخزاعی ابو غزیه محمد بن موسی بن مسکین الانصاری مصعب بن عبد الله بن مصعب بن ثابت بن عبد الله ذکر جمل من اخباره ذکر جمل من ملحه عتیق بن یعقوب محمد بن ادریس الشافعی ابتداء طلبه وحفظه اقتداوه بمالک واعترافه له ذکر ثناء العلماء علیه بسعه العلم والفضل ذکر الاثر المتاول فیه وتسننه واتباعه ومذهبه فیما اختلف فیه ذکر جوده وبقیه اخباره وفضایله جمل من حکمه وآدابه رحمه الله تعالی ذکر محنته ووفاته رحمه الله تعالی من اهل الیمن ابو قره موسی بن طارق السکسکی محمد بن حمید بن عبد الرحیم بن شروس من اهل البصره والعراق وما وراءهما من بلاد المشرق عبد الله بن مسلمه ذکر فضایله والثناء علیه عبد الرحمان بن مهدی بن حسان العنبری ثناء العلماء علیه وذکر فضله بقیه اخباره ووفاته محمد بن عمر بن واقد الواقدی مولی بنی سهم بن اسلم ذکر جمل من اخباره وکرمه وذکر وفاته یحیی بن یحیی بن بکیر بن عبد الرحمان بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی سیدنا محمد وآله وصحبه الجزء الثانی من المدارک من اهل الشام الولید بن مسلم بن السایب ابو مسهر عبد الاعلی بن مسهر بن عبد الاعلی فصل فی اخباره ونوادره وحدیثه ذکر محنته مروان بن محمد بن حسان الاسد اسحاق بن عیسی بن نجیح ابو یعقوب المعروف بابن الطباع من اهل مصر عبد الله بن وهب بن مسلم القریش مولاهم ذکر مکانته فی العلم والفقه والحدیث وسماع الاجلاء علیه ذکر مذهبه فی الروایه باب فی غیر شیء من اخباره ذکر عبادته وزهده وخوفه ووفاته عبد الرحمان بن القاسم العتقی ثناء الاجلاء علیه ذکر ابتداء طلبه وسیرته فی ذلک ذکر فضله وعبادته وورعه وکرامته وشیء من خبره ذکر وفاته ابو عمرو اشهب ذکر شیء من فضایله - وجوده واخباره ذکر مولده ووفاته سعید بن کثیر بن عفیر بن مسلم ابو عمر ادریس بن یحیی المفضل بن فضاله سیرته واخباره فتیان بن ابی السمح اسحاق بن الفرات بن الجعد بن سلیم سلیمان بن برد بن نجیح التجیبی مولاهم یوسف بن عمرو بن یزید بن یوسف بن خرخسن الفارسی سعید بن هشام بن صالح المخزومی سعید بن الجهم بن قاسم ابو مسعود الماضی بن محمد بن مسعود ابو الحسن علی بن زیاد الاسکندرانی ومن اهل افریقیه اسد بن الفرات بن سنان ذکر اخباره فی رحلته ذکر الکتب الاسدیه والمدونه ذکر مکان اسد من العلم والفضل والسنه ولایه اسد القضاء والاماره بقیه اخباره ووفاته عبد الله بن ابی حسان الیحصبی ذکر علمه وفضله وبقیه اخباره ابو عثمان واخوه حاتم واخوه ابو طالب ابناء عثمان المعافری ابو خارجه عنبسه بن خارجه الغافقی من انفسهم ذکر عجایب اخباره وبراهینه ووفاته الحارث بن اسد محمد بن معاویه الحضرمی طرابلسی زکریا بن محمد بن الحکم اللخمی ابو یحیی من اهل الاندلس قرعوس بن العباس بن قرعوس بن حمید محمد بن بشیر القاضی الثناء علیه ولایته القضاء وسیرته ذکر زیه ذکر شیء من اعیان اقضیته التی دلت علی ثبات قدمه طالوت بن عبد الجبار المعافری عبد الرحمان بن موسی، الهواری ابو موسی من اهل استجه عبد الرحمان بن عبید الله حسان وحفص ابنا عبد السلام السلمی شبطون بن عبد الله الانصاری محمد بن یحیی السبایی من اهل قرطبه داود بن جعفر بن الصغیر. الطبقه الصغری من اصحاب مالک من اهل المدینه ابو مصعب احمد بن ابی بکر ابو محمد الحکم - مدنی یعقوب بن حمید بن کاسب ابو عبد الله محمد بن صدقه الفدکی الزبیر بن بکار بن عبد الله بن مصعب ومن المکیین ممن عداده فی البغدادیین ولایته القضاء وسیرته ومحنته ذکر ملح وحکم من شعره من اهل المشرق قتیبه بن سعید من اهل مصر عبد الله بن عبد الحکم بن اعین بن اللیث جمله من اخباره وفضایله وتوالیفه ذکر خبره مع ابن معین ومحنته ووفاته یحیی بن عبد الله بن بکیر بن زکریا المخزومی - مولاهم عبد الملک بن مسلمه بن یزید مولی بنی امیه یونس بن تمیم بن یونس هانی بن المتوکل بن اسحاق بن ابراهیم بن حرمله سعید بن الحکم بن محمد ابن ابی مریم الجمحی عبد الرحمان ابن ابی جعفر الدمیاطی عبد الله بن محمد بن اسحق البیطاری بلال بن یحیی بن هارون الاسوانی محمد بن رمح بن المهاجر ابن المحرز بن سلام من اهل الاندلس یحیی بن یحیی اللیثی ذکر ابتداء طلبه العلم ورحلته ذکر شیء من فضایله واخباره ذکر فصول من کلامه، وحکمه محنه یحیی بن یحیی رحمه الله تعالی الطبقه الاولی الذین انتهی الیهم فقه مالک والتزموا مذهبه ممن لم یره ولم یسمع منه من اهل المدینه ابو ثابت محمد بن عبد الله بن محمد بن زید ابو بکر بن ثابت المدنی یعقوب بن عیسی بن عبد الملک بن حمید من اهل العراق احمد بن المعذل ذکر الثناء علیه وفضایله بقیه اخباره وفضایله وآدابه وشعره اسحاق بن اسماعیل بن حماد یعقوب بن اسماعیل بن حماد - اخوه - ابو یوسف من اهل مصر اصبغ بن الفرج ذکر مکانه من العلم والثناء علیه جمل من اخباره محنته ابو زید ابن ابی الغمر ابو علی بن مقلاص سعید بن عیسی ابو الزنباع روح بن عبد الجبار بن نصیر ابو عمرو الحارث بن مسکین ذکر ولایته القضاء وسیرته فی ذلک ذکر محنته وبقیه خبره محمد بن ابی رکین الوقار ابو جعفر احمد بن صالح عیسی بن المنکدر ابو الازهر عبد الصمد وابو هارون موسی من اهل افریقیه واقصی المغرب ابو سعید سحنون بن سعید بن حبیب التنوخی ذکر طلبه ورحلته ذکر مکانه من العلم والثناء علیه ذکر بقیه شمایله ذکر ولایته القضاء ذکر اخباره مع الملوک وثبوته فی الحق ذکر محنته ذکر بقایا فضایل سحنون وتقاه وخوفه وزهده وتحریه فصول فی حکمه وکلامه باب ذکر کرمه وجوده ذکر وفاه سحنون رحمه الله تعالی ومرایی رویت له مولده عون بن یوسف الخزاعی ابو محمد ذکر فضله وثناء العلماء علیه وفاته ابو جعفر موسی بن معاویه الصمادحی ثناء العلماء علیه وفضله بقیه اخباره رحمه الله حماد بن یحیی ابو یحیی السجلماسی زید بن بشر بن زید بن عبد الرحمن الازدی ذکر جمل من اخباره وفضایله شجره بن عیسی المعافری ابو شجره دحنون بن راشد ابو سنان زید بن سنان الاسدی من اهل الاندلس عبد الرحمن بن دینار عیسی بن دینار واخوه عبد الله بن زونان سعید بن حسان الصایغ حارث بن ابی سعید مولی الامیر عبد الرحمن بن معاویه حاتم بن سلیمان بن ابی یوسف بن ابی مسلم الزهری محمد بن عیسی بن عبد الواحد بن نجیح المعافری اسماعیل بن البشر محمد بن خالد بن مرتنیل، مولی عبد الرحمن بن معاویه قاسم بن هلال بن یزید بن عمران بن مالک القیسی سعید بن محمد بن بشیر حسبن بن عاصم بن کعب بن محمد بن علقمه عبد الملک بن حبیب ذکر مکانه من العلم وثناء الفضلاء علیه ذکر توالیفه ذکر ما تحومل به علیه ذکر باقی اخباره وفضایله ونوادر اشعاره هارون بن سالم قرطبی موسی بن الفرج قرطبی هشام بن حبیش طلیطلی الفضل بن عمیره وابنه عبد الرحمن الفرج بن کنانه یحیی بن معمر بن عمران بن حنبل بن عبید بن انیف الالهانی باب ولایته القضاء وسیرته وفضله بقیه اخباره طبقه ثانیه بعد هولاء منهم من اهل المدینه ابو الحکم المعروف بالبربری من اهل العراق یعقوب بن شیبه ابو اسحاق ابراهیم بن محمد بن ضمره النیسابوری المعروف بالعطار من اهل مصر ابو اسحاق البرقی ذکر بنی عبد الله بن عبد الحکم وهم اربعه خبر محنته اخوه محمد بن عبد الله بن عبد الحکم ذکر مکانه من العلم والفضل ذکر اخباره محنته اخوهما عبد الرحمن بن عبد الله بن عبد الحکم ابو القاسم اخوهم ابو عمر سعد بن عبد الله بن عبد الحکم محمد بن ابراهیم بن رباح الاسکندرانی المعروف بابن المواز محمد بن سلمه بن عبد الله بن ابی فاطمه عبد الملک بن شعیب بن اللیث حبیش بن سلیمان بن برد التجیبی یونس بن عبد الاعلی بن موسی بن میسره حرمله بن یحیی التجیبی ابو الطاهر احمد بن عمرو بن عبد الله ابو بکر عبد الکریم بن الحارث بن مسکین یونس بن عبد الاعلی بن موسی بن میسره محنته احمد بن یحیی بن الوزیر بن سلیمان سلیمان بن یحیی ابو جعفر هارون بن سعید بن الهیثم ابو الربیع سلیمان بن داود بن حماد محمد بن عبد الله بن عبد الرحیم بن ابی زرعه واخوه عبد الرحیم اخوهما احمد وابو القاسم عبید الله بن محمد بن عبد الله البرقی یحیی بن سلیمان الجعفی عبید الله بن معاویه بن حکم الجفناوی ابو محمد الربیع بن سلیمان بن داود بن ابراهیم الجیزی ابو محمد عبد الغنی بن عبد العزیز بن سلام ابو محمد صالح بن سالم الخولانی اسحاق بن المتوکل بن اسحاق مولی بنی مخزوم عبد الله بن ابی رومان احمد بن ابی زید بن ابی الغمر ابو محمد اسماعیل بن محمد بن زید الغافقی مدلج بن عبد العزیز بن رجاء المدلجی ابو اسحاق ابراهیم بن ابی یعقوب بن عیسی بن عبد الله عیسی بن ابراهیم بن عیسی بن شروح ابو عبد الله احمد بن عبد الرحمان بن اخی عبد الله بن وهب محمد بن یوسف بن محمد بن عدید الفارسی شبیب بن حفص بن اسماعیل الفهری بکر بن ادریس بن الحجاج بن هارون ابو بکر محمد بن ابی یحیی زکریا الوقار القراطیسی مسعود بن ابی مسعود من اهل افریقیه محمد بن رزین محمد بن شبیب محمد بن تمیم عبد الله بن سهل القبریانی عبد الرحیم بن عبد ربه الربعی ابو السری واصل العابد الحمی من قصر حمه ذکر عبادته وصومه وزهده بعض ما یحکی من کراماته محمد بن سحنون ذکر تآلیفه ذکر بقیه اخباره وفضایله ذکر مذهبه فی الایمان ذکر وفاته احمد بن لبده محمد بن ابراهیم بن عبدوس بن بشیر ذکر مکانه من العلم والفضل ذکر زهده ذکر ما یحکی عنه فی مساله الایمان رحمه الله وفاته اسحاق بن عبدوس اخوه سعید بن عباد عبد الله بن الطبنه معتب بن ابی الازهر محمد بن عامر القیسی محمد بن حضرم احمد بن یملول من اهل الاندلس الاعنایی الحسن بن اسماعیل القرشانی سعید بن یحیی یعرف بابن الفرا عبد الحمید السندی ابراهیم بن المضاء بن طارق الاسدی سعید الطنبری ابراهیم الزاهد الاندلسی منصور الصدام موسی السبخی التونسی من اهل الاندلس یحیی بن مزین عبد الله بن محمد بن خالد بن مرتیل ابراهیم بن حسین بن خالد بن مرتیل عثمان بن ایوب بن ابی الصلت ابو وهب عبد الاعلی بن وهب محمد بن یوسف بن مطروح بن عبد الملک اصبغ بن خلیل العتبی ذکر المستخرجه ابراهیم بن حسین بن عاصم عیسی بن عاصم بن عاصم محارب بن قطن بن عبد الرحمن بن قطن الفهری القرشی ابن عمه مالک بن علی بن عبد الملک بن قطن عبد الرحمن بن یزید بن عیسی ومن نسله محمد بن محمد، یکنی بابی الولید وابنه عبد الله بن محمد بن محمد ابو محمد عثمان بن عبد الرحمن بن عبد الحمید بن ابی زید محمد بن سعید بن حسان ابان بن عیسی بن دینار اخوته عبد الوهاب بن عیسی وعبد الرحمن بن عیسی اخوهما محمد بن عیسی اخوهم محمد بن عبد الرحمن ابن عمهم عبد الودود بن سلیمان محمد بن الحارث بن ابی سعید عبد الرحمن بن سعید التمیمی اسحاق بن جابر عبد الجبار بن فتح بن منتصر البلوی عبد المجید بن عفان البلوی عمر بن موسی الکنانی سلیمان بن نصر بن منصور بن حامل المری ابراهیم بن شعیب الباهلی ابراهیم بن خالد الفهری سعید بن النمر محمد بن عبد الله بن قنون اللبدی احمد بن سلیمان بن ابی الربیع فضل بن فضل بن عمره بن راشد محمد بن زیاد شذونی سلیمان بن حجاج شذونی عبد الوهاب بن عباس بن ناصح الثقفی سعد بن موسی الطایی محبوب بن قطن بن عبد الله عبد القادر ابن ابی شیبه اسد بن حارث داود بن عبد الله القیسی اسحاق بن عبد ربه یحیی بن حجاج یحیی بن القصیر طلیطلی سعید بن عیاض حزم بن غالب الرعینی حزم بن غالب الرعینی احمد بن الولید بن عبد الخالق عبد الجبار بن محمد بن عمران محمد بن عبد الواحد سعید بن عفان عمر بن زید بن عبد الرحمن منذر بن الصباح بن عصمه کرز بن یحیی بن کرز الصدفی کلثوم بن ابیض المرادی یحیی بن عبد الرحمان المعروف بالابیض محمد بن عجلان الازدی عبد الله بن ابی النعمان عجنس بن اسباط الزبادی طبقه ثانیه من اهل المدینه محمد بن اسحاق بن یحیی بن اسحاق بن ایوب ابو بکر احمد بن محمد بن ابی بکر من اهل العراق والمشرق اسماعیل بن اسحاق القاضی ذکر اسماعیل بن اسحاق بن اسماعیل ثناء الناس علیه ومکانه من الامامه فی العلم، وذکر فضله جمل من اخباره ولایته القضاء وسیرته فیه ذکر توالیفه ووفاته مولده حماد بن اسحاق محمد بن حماد بن اسحاق ابنه یوسف بن یعقوب بن اسماعیل بن حماد ذکر ولایته القضاء وسیرته بقیه اخباره نکبته ووفاته جعفر بن محمد بن الحسن بن المستفاض من اهل مصر المقدام بن داود محمد بن اصبغ بن الفرج ابو الخیر فهر بن موسی یحیی بن محمد بن عبد الله بن عبد الحکم ابو حفص عمر بن عبد العزیز بن مقلاص مطروح بن محمد بن شاکر حفص بن مدرک داود بن عمر ابو الشریف ابراهیم بن سلمان بن عبد الله بن المهلب ابو الزنباع روح بن الفرج ابو الطاهر خیر بن عروه ابو الطاهر محمد بن عبد الغنی محمد بن یزید بن ابی زید بن ابی الغمر ابو مسلم خیر بن موفق ابن جبر الحضرمی ابو شیر محمد بن عبد الله بن الغازی محمد بن الاصبغ محمد بن خلف بن عبید القاسم بن حبیش رکین بن یحیی الاسیوطی ابو عبد الله عمر وابن ابی الطاهر من اهل افریقیه ابن طالب القاضی ذکر علمه والثناء علیه ذکر ولایته القضاء وشیء من سیرته ذکر جوده وکرم اخلاقه محنته ووفاته قال المولف رحمه الله تعالی عیسی بن مسکین بن منصور ذکر فضایله رحمه الله تعالی ذکر ولایته القضاء وسیرته ذکر استجابته وبراهینه ذکر رحلته وابتداء طلبه رحمه الله ذکر ورعه وعبادته وزهده وتواضعه رحمه الله تعالی باب فی حکم من نظمه ونثره بقیه اخباره واستعفایه من القضاء وحالته محمد بن مسکین اخوه ابو عبد الله رحمه الله تعالی عبد الرحمن بن محمد بن عمر، الملقب بالورقه احمد بن المعتب ذکر علمه وفضله والثناء علیه محنته رحمه الله تعالی محمد بن سلیمان بن سالم بن القطان یحیی بن عمر بن یوسف بن عامر الکنانی رحمه الله تعالی ذکر فضله وعلمه والثناء علیه رحمه الله تعالی ذکر فضله واخباره محنته ووفاته رحمه الله تعالی محمد بن عمر اخوه احمد بن ابی سلیمان حبیب بن نصر بن سهل التمیمی جبله بن حمود بن عبد الرحمن بن جبله الصدفی ذکر زهده وعبادته وفضله رحمه الله تعالی ذکر ما کان من کرامته ودعواته رضی الله عنه ذکر شدته علی اهل البدع ومجانبته ایاهم وقوته فی ذات الله تعالی ومن اخباره فی دنیاه وزهده فیها، رحمه الله تعالی حمدیس القطان حمدیس بن ابراهیم بن صخر اللخمی ثابت بن سلیمان عبد الجبار بن خالد بن عمران السرتی ذکر اخباره وفضایله ذکر شیء من حکمته رحمه الله تعالی عمر بن یوسف بن عمر بن عیسی ابو الاحوص احمد بن عبد الله ابو عیاش احمد بن موسی بن مخلد من العجم. رحمه الله تعالی احمد بن مروان الصواف ابو داود العطار ابراهیم بن عتاب الخولانی عبد الله بن غافق التونسی محمد بن بشار الروینی سهل بن عبد الله بن سهل الفبریانی یحیی بن عون بن یوسف محمد بن زرقون یونس ومحمد ابنا یوسف بن موذن عمر بن یوسف ابو عبد الله الفهری. طبقه اخری من هذه الطبقه من اهل مکه عبد الله بن سعید ثم من آل حماد بن زید ولایته القضاء وبقیه اخباره ابناه ابو نصر یوسف، وابو محمد الحسین، رحمهما الله تعالی هارون بن ابراهیم بن حماد بن اسحاق بن اسماعیل بن حماد کنیته ابو بکر احمد بن ابراهیم اخوه، رحمه الله تعالی سیرته رحمه الله تعالی علی بن ابراهیم اخوهما عبد الصمد بن الحسین بن یوسف بن یعقوب ابو الحسن ابو الطاهر الذهلی ابو عبد الله التستری بکر بن العلاء ابو علی محمد بن سلیمان بن علی المالکی ابو جعفر بن قتیبه من اهل مصر ابن القرطی ابو علی الحسین ابو الحسن السلفانی محنته واخباره فی اسره ابو بکر محمد بن سلیمان ابو القاسم بن النحاس رحمه الله تعالی ابو بکر بن مهبی رحمه الله تعالی ابو الذکر محمد مومل بن یحیی ابو جعفر ابو مطر ابو الحسن احمد عمر بن محمد ولد ابی بکر ابو محمد من الشامیین ابو بکر ذکر محنته رحمه الله تعالی من اهل افریقیه ابو بکر بن اللباد ذکر الثناء علیه وفضله ودینه ذکر اخباره واجابه دعوته وبراهینه وجمل من فضایله ومن اخباره محنته واخباره فیها لقمان بن یوسف الغسانی ابو الفضل الممسی رحمه الله تعالی ذکر عبادته وزهده وبعض اخیاره وشمایله شرح مقتل الممسی واصحابه ربیع القطان رحمه الله تعالی ذکر اخباره وفضایله وزهده وتعظیم الکبار له رحمه الله تعالی فصول من کلامه رحمه الله تعالی ذکر جمل براهینه وکراماته بقیه اخباره ووفاته ذکر اخوته رحمهم الله تعالی محمد بن ابراهیم محمد بن عباس النحاس رحمه الله تعالی ابو عبد الله محمد بن مسرور النجار ابو الحسن عبد الله بن محمد بن زرقون الغسال بن ابی مریم ابو العرب ابو جعفر احمد اخوه ابو عطاء یزید بن سعدون الاریسی ابو جعفر احمد بن موسی التمار ابراهیم بن ابی حفص ابو عبید الله محمد بن ابی المنظور ابو محمد عبد الله بن ابی القاسم بن مسرور التجیبی حبیب بن الربیع حبیب بن نصر اسحاق بن مسلم ابو عبد الله محمد بن العباس بن الولید الذهلی محمد، المعروف بالبرقشانی ابو عبد الله محمد بن غلیون الصنهاجی ابو العباس ذکر فضایله واخباره رحمه الله تعالی تمیم بن حمدان بن تمیم السرتی ابو یوسف بن مسلم بن یزید بن ربیعه الحضرمی لیث بن محمد بن صفوان بن الحارث ابو الیسر محمد بن احمد بن یونس ابو البشر السوسی نزیلها محمد بن عبد الرحیم بن علی بن عبد ربه علی بن محمد ابو عبد الله بن صامت تونسی ابو حبیب عبد الله بن سعید یوسف بن عبد الله القفصی التمیمی ابو القاسم عبد الرحمن بن تمام القطان محمد بن عمر الحلاج محمد بن ابراهیم بن ابی صبیح موسی بن احمد الغرابلی السوسی ابو میسره جمل من کراماته وبراهینه واجابته وحکم من کلامه رحمه الله تعالی بقیه اخباره ووفاته عبد الله بن اسحاق البرقی ابو علی، تمیم بن احمد رحمه الله تعالی ابو بکر عتیق ابن ابی صبیح الجزری ابو علی الحسن بن نصر السوسی ذکر محنته وثناء اهل الجله علیه، وشمایله ذکر سیرته فی احکامه رحمه الله تعالی ذکر وفاته الشیخ ابو الحسن الکانشی رحمه الله تعالی ذکر فضایل رحمه الله تعالی وزهده والثناء علیه براهینه وفراسته رحمه الله تعالی ذکر کرمه وجوده ذکر وفاته رحمه الله تعالی عمر بن عبد الله بن یزید، المعروف بابن الامام الصوفی سحنون بن احمد عبد الله بن حمود ابو اسحاق ابراهیم بن احمد السبایی ذکر بدایته وعبادته وشمایله ذکر ورعه وحمایته من الشبهات، وبراهینه فی ذلک ذکر کراماته واجابه دعوته وفراسته ذکر شمایله مع الناس وتجمله معهم، وتواضعه، رضی الله تعالی عنه، وغلظته ذکر وفاته رحمه الله تعالی محمد بن مسرور العسال رحمه الله تعالی عمر بن محمد بن مسرور العسال احمد بن ابی رزین الخیاط حمود بن مسلم الجزء الرابع بسم الله الرحمن الرحیم من اقصی المغرب دراس بن اسماعیل خیر الله من اهل الاندلس محمد بن خالد محمد بن یحیی بن عمر بن لبابه احمد بن عمر بن لبابه احمد بن عباده بن نوح بن الیسع احمد بن عبد الله بن فطیس عبد الله بن ادریس بن عبد الله بن یحیی محمد بن عبد الله ذکر سیرته فی قضایه، رحمه الله تعالی ذکر نبذ من اخباره وطرف من اشعاره ابو عیسی یحیی بن عبد الله، اخوه محمد بن احمد محمد بن فضیل بن هذیل الحداد محمد بن عبد الله بن عبد البر احمد بن دحیم احمد بن عبد البر بن یحیی ذکر محنته رحمه الله تعالی اسماعیل بن عمر بن ناصح المخزومی عبد الله بن محمد بن یوسف المعروف بالمری، الازدی احمد بن یحیی بن زکریا رحمه الله تعالی احمد بن محمد بن مسور احمد بن یوسف فرج بن سلمه بن زهیر بن مالک بن سرحان بن زهیر اسحاق بن ابراهیم بن مرسه ذکر فضایله وعلمه رحمه الله احمد بن مطرف بن عبد الرحمن بن قاسم بن علقمه بن بدر محمد بن عبدون بن محمد بن فهد عبد الله بن محمد بن یوسف بن ابی العطاف الاحدب ابو عثمان ابن عبد ربه احمد بن محمد بن یحیی بن مفرج محمد بن محمد الصدفی عبد الملک بن العاصی بن محمد بن بکر السعدی الحسن بن عبید الله بن محمد بن عبد الملک بن الحسن سلیمان بن عبد الملک بن المبارک احمد بن عبد الله بن سعید رحمه الله ابان بن عیسی بن محمد بن عبد الرحمن بن دینار یوسف بن سموال احمد بن محمد بن زیاد احمد بن محمد بن خلف بن ابی حجیره الیسع بن سعید بن اصبغ الصدفی عبد الله بن محمد بن عبد الله بن ابی دلیم اخوه محمد ابو عبد الله، رحمه الله قاسم بن محمد بن قاسم بن محمد بن یسار معاویه بن سعد هشام بن احمد بن غانم بن خزیمه الغافقی یوسف بن عمروس المنیی محمد بن یزید بن رفاعه رحمه الله محمد بن احمد بن لبیب احمد بن علاء بن عمر بن نجیح، الخولانی محمد بن عیسی بن محمد بن عبد الله بن خیر، الفزاری حریش بن ابراهیم رحمه الله عبد الله بن احمد رحمه الله عثمان بن سعید بن کلیب سعید بن عثمان بن منازل احمد بن واضح احمد بن جابر بن عبیده عبد الملک بن سیاخنح احمد بن حفص محمد بن زیدان یوسف بن سلیمان بن عبد الله بن وهب بن حبیب بن مطر المری احمد بن عبد الله العبسی احمد بن عبد الله رحمه الله محمد بن تمام رحمه الله عزیز بن محمد بن عبد الرحمن بن عیسی، ابن عبد الواحد بن صبیح اللخمی محمد بن عبد الله بن طوف محمد بن موسی محمد بن نمیر بن هارون، رحمه الله ابراهیم بن عبد الله بن صالح عبد الله بن ابراهیم بن خالد عبد الله بن حمدین محمد بن حارث بن ابی سفیان حسان بن عبد الله بن حسان محمد بن عمر بن یوسف بن عمروس محمد بن یعقوب بن عیسی المرادی عیسی بن خلف ابن اخت ابی ابینه محمد بن سعید بن جناده الالهانی خباب بن زکریا رحمه الله محمد بن ابراهیم بن اسحق بن عیسی بن اصبغ بن خالد بن یزید ابنه ابراهیم بن محمد رحمه الله واخوه عبد الله بن محمد، رحمه الله منذر بن الحسن بن عبید الله بن عثمان بن ابی روح الکلاعی خلف بن عبد الله بن مخارق الخولانی یوسف بن حطان بن سلیمان بن خالد احمد بن عیسی المعافری وهب بن مسره بن مفرج بن حکم التمیمی الحجازی ابو عبد الله الفهری، رحمه الله عبد الله بن حسین رحمه الله محمد بن دلف طیب بن محمد بن هارون بن عبد الرحمن بن الفضل بن عبیده الکنانی العتقی عبد الله بن مسعود عریف مولی لیث بن فضل محمد بن عبد السلام وهب بن محمد بن محمود بن اسماعیل عبد الله بن یوسف البلوطی هارون بن عتاب بن بشیر بن عبد الرحمن بن الحارث بن سهل، الوقاعی هشام بن محمد بن ابی رزین علی بن عیسی بن عبید التجیبی محمد بن عبد الله بن عیشون محمد بن وسیم بن سعدون محمد بن سحنون محمد بن رباح بن صاعد الاموی معطی بن احمد محمد بن حضر جحاف بن یمن بسم الله الرحمن الرحیم. وصلی الله علی سیدنا محمد وآله وصحبه وسلم ابو اسحاق بن ابراهیم بن محمد الدینوری ابو القاسم محمد بن عبد الله بن محمد بن عبد المومن ابو القاسم عبد الرحمن بن عبد المومن احمد بن ابی یعلی ابو جمیل البصری ابو بکر الابهری بقیه اخباره رضی الله عنه ابو بکر ابن علویه الابهری، رحمه الله ابو الحسن بن ام شیبان، رحمه الله ابو اسحاق ابراهیم بن محمد بن احمد بن سلیمان بن سعید البصری ابو الحسن علی بن میسره القاضی ابو الحسن عمر بن محمد بن احمد المالکی ابو عبد الله بن مجاهد المتکلم ابو العلاء عبد العزیز بن محمد البصری القاضی ابو العلاء الحسن بن محمد بن العباس، البغدادی علی بن محمد بن ابراهیم بن هشام بصری ابو عبد الله محمد بن عطیه البصری ابو اسحاق الطبری احمد بن محمد بن عمر الدهان البصری ابو عبد الله الواسطی، رحمه الله ابو علی الدهان رحمه الله محمد بن جعفر البصری ابو حاتم الرازی، رحمه الله تعالی ابو عبد الله محمد بن احمد بن عمر بن رجاء البصری، المالکی احمد بن محمد بن جامع البصری ابو عبد الله المالکی، البصری من اهل مصر ابو بکر النعالی ابو القاسم الجوهری رحمه الله علی بن محمد بن ابراهیم بن هارون الحضرمی الحسین بن عبد الله بن حسین الفطسی حسین بن ولید بن نصر رحمه الله عبد الوهاب بن الحسین بن علی بن داود بن سلیمان بن خلف ابو بکر ابن ابی محمد بن یزید، رحمه الله محمد بن نظیف رحمه الله تعالی علی بن احمد بن اسماعیل البغدادی عبد العزیز بن علی المقری المالکی، المصری ابو العباس احمد بن سهل بن المبارک من اهل افریقیه ابو سعید خلف بن عمر ذکر مکانه من العلم والثناء علیه بقیه اخباره ونوادره وفاته رحمه الله ابو محمد عبد الله بن ابی زید، رضی الله عنه وغفر الله له ذکر مکانه من العلم وثناء الجله علیه ذکر توالیفه رضی الله عنه بقیه اخباره رضی الله عنه وفاته رضی الله عنه ابو اسحاق الجبنیانی رحمه الله ذکر بدایه ابی اسحاق رحمه الله ذکر محله من العلم ذکر زهده فی الدنیا وسیرته فی نفسه وولده واهله ذکر ورعه وخوفه وعبادته واستقصاره بنفسه ذکر آیاته واجابته وفضایله، وهیبته، وتوکله ذکر جمل من حکمه وفصول من کلامه فی العلم، حسان ذکر سیرته فی التعلیم وفاته وذکر ترکته ذکر بنیه رضی الله عنه ابو محمد عبد الله بن اسحاق، رحمه الله ذکر ابتداء طلبه للعلم ذکر اجابته وفضایله رحمه الله ذکر اخباره مع بنی عبید وحسن مقامه فی الدین ذکر مذهبه فی الایمان رحمه الله تعالی ذکر حکم من کلامه وبقیه اخباره ووفاته ابو اسحاق ابراهیم بن عبد الله الزبیری ابو الحسن بن علی بن محمد بن مسرور الدباغ ذکر ثناء العلماء علیه ذکر اخباره وفضایله رحمه الله تعالی فصول من کلامه فی الرقه والعلم عبد العزیز بن رشیق - مولی الرحمه ابو القاسم بن شبلون ابو الازهر عبد الوارث بن حسن بن احمد بن معتب حباشه بن حسین الیحصبی محمد بن حارث بن اسماعیل الخشنی، ابو عبد الله تمیم بن محمد بن احمد بن تمیم التمیمی مسره بن مسلم بن ربیعه الحضرمی ذکر عبادته وزهده واخباره محمد بن حکمون الربعی الزیات احمد بن عبد الله المهدی ابراهیم بن یزید المکنی رحمه الله علی بن احمد المعافری ابو عبد الله محمد بن خلیفه السوسی عمرو بن محمد بن عمرون السوسی ابو الحسن بن الخصیب رحمه اله ومن اقصی المغرب فمن اهل بلدنا ابو زید عبد الرحمن بن مسعود الکتامی عیسی بن علاء بن نذیر بن ایمن رحمه الله عیسی بن سعاده موسی بن یحیی الصدینی، رحمه الله من اهل الاندلس القاضی ابو بکر ابن السلیم ذکر ورعه وزهده وفضله ذکر ولایته وسیرته رحمه الله بقیه اخباره رحمه الله ذکر وفاته رحمه الله اخوه منذر بن اسحاق عبید الله بن الولید بن محمد بن یوسف بن عبد الله سلیمان بن ایوب بن سلیمان عبد الملک بن هذیل بن عبد الملک بن هذیل بن اسماعیل ابو بکر یحیی بن هذیل عبد الله بن عبد الرحمن بن عبد الله الزجالی ابو بکر محمد بن عبد العزیز بن ابراهیم بن عیسی بن عمر بن عبد العزیز اسماعیل بن اسحاق بن ابراهیم القیسی عبد الله بن محمد بن عبد البر النمری محمد بن احمد بن خالد بن یزید بن الجباب ابو عبد الله محمد، وابو محمد، عبد الله یحیی بن هلال بن زکریا بن سلیمان بن مطر عبد الله بن محمد الصابونی ابو بکر بن عبد العزیز بن یحیی ابو عبد الله محمد بن العزیز بن یحیی ابو عمر احمد بن عیسی بن مکرم الغافقی واخوه ابو عثمان سعید بن عیسی احمد بن محمد بن زکریا بن الولید بن عبد اللرحمن بن عبد الله احمد بن هلال بن زین العطار احمد بن بدار المودب زکریا بن یحیی بن زکریا التمیمی وابنه الآخر القاضی: محمد بن یحیی ابو عبد الله ابو عبید الله الجبیری رحمه الله محمد بن سعید العصفری رحمه الله ابراهیم بن احمد بن فتح عیسی بن محمد بن عیسی البجانی محمد بن یحیی بن خلیل محمد بن عبد الله بن ایمن البزاز محمد بن نجاح بن عبد الرحمن بن علقمه بن منعوش احمد بن محمد بن یوسف المعافری سعید بن حمدون بن محمد الدقی خطاب بن مسلمه بن محمد بن سعید بن بتری الایادی وابنه ابو عبد الله محمد رحمه الله وابن اخیه مسلمه بن محمد بن مسلمه عبد القادر بن عبد العزیز العترونی عتاب بن هارون بن عتاب بن بشر بن عبد الرحیم بن بشر ابراهیم بن میسر شذونی سعید بن یوسف بن کلیب الخولانی سعید بن احمد بن رمح الخولانی حمدون بن سعدون بن بطال التجیبی سعید بن مرشد شذونی عثمان بن سعید بن البشر بن غالب بن فیض اللخمی علی بن عمر بن حفص بن عمرو بن نجیح بن سلیمان عبد الله بن عیسی بن ابی زمنین المری مطرف بن عیسی بن ایوب بن اللیث بن مطرف سلیمان بن حسین الحجازی محمد بن عبد الملک الخولانی علی بن عبید الله الباهلی محمد بن عبد الله بن رشید سلمه بن الفضل بن سلمه الجهنی عمر بن محمد بن ابراهیم رحمه الله احمد بن موسی بن احمد بن یوسف بن موسی اخوه عیسی ابو الاصبغ عبد الله بن محمد بن ازهر بن حریز بن قیس احمد بن یوسف بن اسحاق بن ابراهیم محمد بن عبد الله بن قاسم عبد الله بن محمد بن القاسم بن حزم بن خلف الثغری عبد الرحمن بن عیسی بن محمد عبد الله بن عبد الوارث بن متبتل عبد الرحمن بن تمام بن مکحول ابو غالب تمام بن عبد الله بن تمام بن غالب المعافری عبد الله بن فتح بن فرج بن معروف ابن ابی معروف التجیبی عبد الله بن محمد بن علی بن شریعه بن رفاعه محمد بن عبد الله بن ابی شیبه محمد بن حسن بن عبد الله بن مذحج الزبیدی ملح من اخباره وفاته رضی الله عنه یحیی بن شراحیل مفضل بن عیاش بن سلیمان بن ایوب الخولانی ادریس بن عبید الله بن ادریس بن عبید الله، بن یحیی بن عبد الله عیسی بن العلاء محمد بن عیسی بن حسین بن ابی السعد طبقه سابعه من اهل الحجاز ابو القاسم سلیمان بن علی بن سلیمان الجبلی من اهل العراق والمشرق ابو بکر بن محمد بن الطیب بن محمد القاضی ذکر فضله وسیرته ووفاته ما اشتهر من مناظرته مع الفرق واخباره فی ذلک مناظرته المشهوره فی مجلس عضد الدوله مناظرته فی مجلس ملک الروم واخباره معه فهرست کتب القاضی ابی بکر ابن الطیب القاضی ابو الحسن ابن القصار ابو علی اسماعیل بن الحسن بن علی بن عتاس ابو سعید الابهری رحمه الله ابو جعفر الابهری رحمه الله ابو جعفر محمد بن عبد المنعم بن عیسی بن محمد ابو سعید القزوینی القاضی ابو بکر بن ابی موسی الهاشمی ابو القاسم ابن الجلاب رحمه الله ابو تمام علی بن محمد بن احمد البصری ابو بکر بن خویز منداد رحمه الله الحسین بن علی احمد بن اسحاق بن ابراهیم الصفار ابو الحسن احمد بن محمد بن موسی بن القاسم بن الصلت ادریس بن علی بن اسحاق بن یعقوب ابو عبد الله الحفاظی ابو الحسن بن احمد بن سعید ابو الحسین بن محمد بن علی المالکی احمد بن عیسی بن عبد الله بن عبد الوهاب السعدی البغدادی الولید ابو بکر بن مخلد النحوی ابو عبد الله بن دوست ابو الحسین بن فارس رحمه الله محمد بن عبد الله البصری من اهل الشام ابو الحسن علی بن الحسین بن مندار الانطاکی من اهل مصر ابو عبد الله بن الوشاء الحسن بن عمر بن الحسین بن ابی اسحاق الغافقی رجاء بن عیسی بن محمد الاننصناوی ابو القاسم یحیی بن علی بن محمد بن ابراهیم الحضرمی ابو مطر علی بن عبد الله بن الحسن بن علی محمد بن عبد الله بن عتاب محمد بن احمد بن العباس الحسن بن عمر بن ابراهیم ابو القاسم عبد الرحمن بن محمد بن ابی یزید خالد من اهل افریقیه ابو الحسن علی بن محمد بن خلف المعافری ذکر توالیفه رحمه الله ذکر فضایله وخوفه وبقیه اخباره ابو عبد الله الحسین ابن ابی العباس عبد الله ابن عبد الرحمن الاجدابی ابو عمر احمد بن سعدی ابو الحسن علی بن احمد اللواتی ابو موسی عیسی ابن القمودی ابو جعفر احمد بن نصر الداودی الاسدی ابو موسی بن مناس رحمه الله ابو علی بن خلدون رحمه الله خبر قتله رحمه الله تعالی ابو جعفر عمر بن مثنی من اقصی المغرب احمد بن خلف المسیلی عبد الله بن الزویزی ابو سعید خلف بن مسعود الرعینی ابو بکر محمد بن عیسی رحمه الله ابو مروان عبد الملک الکوری یحیی بن تمام رحمه الله من اهل الاندلس القاضی ابو بکر محمد بن یبقی بن محمد بن زرب بن یزید سیرته رضی الله عنه محمد بن عبید الله بن الولید المعیطی خبر تالیف کتاب الاستیعاب لقول مالک رضی الله عنه وفاته رضی الله عنه ابو عمر احمد بن عبد الملک الاشبیلی ذکر مکانه من العلم رحمه الله وفاته رضی الله عنه ابو محمد الاصیلی رحمه الله جمل من ثناء الجله علیه وذکر علمه وفضله وشیء من فتاویه واختیاراته بقیه اخباره رحمه الله ذکر وفاته رضی الله عنه عیسی بن محمد بن عبد الرحمن احمد بن سعید